Kasteel Maarsbergen

Maarsbergen is voortgekomen uit een 12de-eeuwse uithof (= een buitenplaats bij een klooster) van de Norbertijner abdij te Berne bij Heusden. De Folcoldusheuvel herinnert nog aan de naam van de stichter van deze abdij die in 1134 zijn goederen in 'Meerseberch' aan de abdij geschonken heeft. De ruim 1200 ha. grote uithof, zo groot als het gehele tegenwoordige Maarsbergen, werd al spoedig tot proosdij verheven. Vermoedelijk is het oudste deel van het huidige huis onderdeel van een herbouw uit 1430. Het kasteel bestond in ieder geval in 1613 uit een omgracht rechthoekig zaalgebouw met op de noordwest- en zuidoosthoek een ronde toren.

Na de Vrede van Munster in 1648 confisqueerden de Staten van Holland de proosdij en verkochten het landgoed in 1656 aan de Amsterdamse zakenman Samuel de Marez en zijn vrouw Margaretha Trip. Voor het toen ongelofelijke bedrag van twee ton in guldens liet hij het huis verbouwen en een formele tuin aanleggen met een breedte van 500 meter en een lengte van ruim 2000 meter. Dominant in het ontwerp is de centrale noord-zuid lopende as op het huis. Tevens kwamen er flankerende assen aan de oost- en westzijde, met uitzichtpunten vanaf de Folcoldusheuvel en de Paraplu, een kleine ronde heuvel. Rondom het huis werden parterres met cirkel- en stervormige paden aangelegd. Het is goed mogelijk dat het ontwerp van Christiaan Janse van Staden, is geweest. In 1660 woonde hij als 27-jarige op Maarsbergen en zou in 1676 hofarchitect van de Oranjes worden.

In 1804 kocht mr. J.A. du Bois landgoed Maarsbergen en liet het kasteel vervolgens ingrijpend verbouwen en vergroten in neogotische stijl. Het huis verloor zijn twee hoektorens en kreeg aan de achterzijde een extra vleugel. Het kasteel werd voorzien van grote spitsboogvensters, een spitsboogfries, kantelen en arkeltorentjes, en kreeg aan de voorzijde een middenrisaliet en een pleisterlaag. Tegelijkertijd werd het omliggende park in landschapsstijl gebracht. Aan het einde van de 19de-eeuw liet K.A. Godin de Beaufort het park in dezelfde stijl opknappen. De hoofdstructuur van de 17de-eeuwse formele aanleg bleef na deze wijzigingen grotendeels in tact.

In 1930 volgde onder leiding van architect Van Liempd wederom een grote verbouwing, waarbij getracht werd het kasteel zijn oorspronkelijke verschijningsvorm terug te geven. Het kasteel werd hierbij ontpleisterd en opnieuw voorzien van twee ronde hoektorens. Deze verschijningsvorm heeft het huis tot op de dag van vandaag behouden.

In 2019 was Maarten van Rossem op bezoek op het landgoed Maarsbergen waar hij werd rondgeleid door Willem van der Goes.